Τις προηγούμενες μέρες συμμετείχα σε συνέδριο στο εξωτερικό, το οποίο διοργανωνόταν από διεθνή οργάνωση για τα LGBTQ δικαιώματα. Δεν έχει νομίζω και τόση σημασία το όνομα του οργανισμού. Και γράφω αυτή την ανάρτηση με συγκεκριμένη αφορμή ως εσωτερική κριτική σε σχέση με την ετεροκανονικότητα και το σεξισμό που υπάρχουν ακόμα και μέσα στις LGBTQ κοινότητες, αλλά και την απουσία πολιτικής και κριτικής σκέψης από μέρους πολλών LGBTQ ακτιβιστών.
Ως φεμινίστρια, αντιεξουσιάτρια και μη ΛΟΑΤ άτομο που όμως ασχολείται ενεργά με LGBTQI θέματα, ο σεξισμός και η ετεροκανονικότητα είναι δομές που θεωρώ αναγκαίο να πολεμούμε μέχρι να συντρίψουμε. Και νιώθω ιδιαίτερη απογοήτευση και θυμό όταν αυτές οι δομές αναπαράγονται μέσα σε φεμινιστικούς, αντιεξουσιαστικούς και LGBTQ χώρους και κινήματα.
Το συνέδριο ήταν μια χαρά και με εξέπληξαν ευχάριστα οι αρκετά αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες με τις οποίες διεξαγόταν, μέχρι την τελευταία νύχτα που έγινε το closing party, τη διοργάνωση του οποίου είχε αναλάβει τοπική ΜΚΟ που ασχολείται με ΛΟΑΤ θέματα και μας είχαν ανακοινώσει ότι μας περίμενε μία έκπληξη… Αυτά που με ενόχλησαν και με προβληματίζουν αφορούν αυτήν ακριβώς την έκπληξη, αλλά και το πάρτι γενικότερα, καθώς και τις αντιδράσεις (ή καλύτερα, την έλλειψη αντιδράσεων) εκ μέρους του των μελών του διεθνούς οργανισμού που διοργάνωνε το συνέδριο και κυρίως των μελών του board του.
Στην αρχή του πάρτι μας ανακοινώθηκε drag show. Και βγήκε μια drag queen, η οποία τραγουδούσε ποπ χιτάκια. Το όλο performance ήταν σε γλώσσα που δεν μιλώ και άρα, δεν ξέρω τι έλεγε, αλλά το κοινό που γνώριζε τη γλώσσα γελούσε, οπότε υποθέτω ήταν ένα αστείο performance. Γενικά, δεν με ενόχλησε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τίποτα σπουδαίο, ούτε artistically έλεγε κάτι κ μάλλον κιτς 80s θύμιζε, αλλά το βρήκα συμπαθητικό μέχρι εκεί. Στη συνέχεια, η drag queen μας ανακοίνωσε strip show. Και βγήκε στην πίστα μια νεαρή κοπέλα, η οποία έκανε ένα strip show που θα μπορούσατε κάλλιστα να δείτε σε οποιοδήποτε κυπριακό cabaret (κατακρίβεια, στα κυπριακά cabarets είμαι με την εντύπωση ότι συνήθως οι performers δεν γδύνονται εντελώς, κάτι που έγινε εκεί), με όλο το σχετικό σεξισμό και ετεροκανονικότητα που διακρίνουν συνήθως τέτοια shows. Μετά ξαναβγήκε η drag queen, η οποία και πάλι γέλιο έβγαζε. Και αυτή τη φορά, αυτό με ενόχλησε. Γιατί αυτή τη φορά, μέσα στο όλο σεξιστικό σκηνικό που πλέον διαμορφώθηκε, το drag show το είδα μέχρι και τρανσφοβικό, αφού το εξέλαβα ως μία προσπάθεια διακωμώδησης της τρανς κατάστασης. Στην πραγματικότητα, υπήρχε ένα dragshow με σκοπό και μόνο το γέλιο και «ξαφνικά», καλείται μια σις – υποθέτω – γυναίκα (και στη συνέχεια, ένας σις – και πάλι υποθέτω – άντρας) να αναλάβουν το «αισθησιακό»/ σεξουαλικό κομμάτι του show.
Στη συνέχεια, βγήκε ένας άντρας κι έκανε επίσης strip show, αλλά καμία σχέση με αυτό που είχε κάνει η γυναίκα – πολύ πιο μικρό σε διάρκεια και καθόλου τόσο έντονα sexualized. Μετά ξαναβγήκε η κοπέλα για 2ο strip show κι άρπαξε μια κοπέλα από το συνέδριο, εντάσσοντάς τη σε αυτό. Τη χάιδευε, τη χούφτωνε, την έγλυφε, ενώ η κοπέλα είχε απλά παγώσει. Ήταν ολοφάνερο ότι ένιωθε πολύ άβολα, αλλά ήταν σε σοκ και δεν μπορούσε να αντιδράσει.
Το όλο σκηνικό του σόου πιστεύω πως υπήρξε ιδιαίτερα σεξιστικό, ετεροκανονικό και ακόμα και τρανσφοβικό και ότι υπέκειτο σε μία πολύ πατριαρχική αντίληψη της διασκέδασης και της σεξουαλικότητας. Νιώθω ότι κάπου εδώ πρέπει να διευκρινίσω ότι δεν έχω γενικά πρόβλημα με το γυμνό και δεν θεωρώ ότι όλα τα strip shows ή όλα τα drag performances είναι σεξιστικά. Πιστεύω μάλιστα πως τέτοια shows μπορούν να είναι ιδιαίτερα επαναστατικά όσον αφορά την αποδόμηση κυρίαρχων εννοιών σε σχέση με τα φύλα και τις σεξουαλικότητες και τις νόρμες και τα στερεότυπα που συνδέονται με αυτές τις κυρίαρχες έννοιες, ιδιαίτερα αν βασίζονται στο σωστό θεωρητικό υπόβαθρο. Εντούτοις, κάτι τέτοιο δεν έγινε με το εν λόγω show, το οποίο εγώ βρήκα πολύ σεξιστικό και κανονιστικό.
Πιστεύω πως το strip show που έγινε από μια γυναίκα ήταν ιδιαίτερα προβληματικό όσον αφορά τη μεταχείρισή του προς τα γυναικεία σώματα και τις γυναικείες σεξουαλικότητες. Το γεγονός ότι υπήρξε και strip show από άντρα δεν ξεκάνει τις προβληματικές ολόκληρου του show. Το γεγονός και μόνο ότι υπήρξε και strip show από άντρα δεν θα ξέκανε βέβαια αυτές τις προβληματικές ούτως ή άλλως, αλλά, σε αυτή την περίπτωση, τα δύο shows δεν ήταν καν συγκρίσιμα σε ό,τι αφορά τη διάρκεια και τις διαδικασίες σεξουαλικοποίησής τους. Ωστόσο, και τα δύο (το πρώτο σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι το δεύτερο) μεταχειρίζονταν τα γυναικεία και τα αντρικά σώματα αντίστοιχα σαν απομονωμένα κομμάτια κρέατος που εκθέτονταν με σκοπό τη σεξουαλική ευχαρίστηση του κοινού. Κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα προβληματικό όσον αφορά τα body politics του και ιδιαίτερα στο πλαίσιο των πατριαρχικών και καπιταλιστικών κοινωνιών στις οποίες ζούμε. Και τα δύο shows προωθούσαν μια εμπορευματοποιημένη αντίληψη των γυναικείων κυρίως, αλλά και των αντρικών σωμάτων, μειώνοντάς τα σε αντικείμενα με ανταλλακτική αξία, αφού, εικάζω, και οι δύο performers δεν λειτουργούσαν σε εθελοντική βάση, αλλά στα πλαίσια της εργασίας τους και στον καπιταλισμό η εργασία έχει ανταλλακτική κι εμπορική αξία. Σε αυτή την περίπτωση, η εργασία των δύο performers αποτελείτο από και περιοριζόταν στην έκθεση των σωμάτων τους για τη σεξουαλική διέγερση του κοινού κι άρα, τα σώματά τους, και κατ’ επέκταση όλα τα γυναικεία κι αντρικά σώματα, παρουσιάζονταν να είναι εμπορεύσιμα. Θέλω να πιστεύω ότι οι performers, και ειδικότερα η γυναίκα, λειτουργούσαν στα πλαίσια της εργασίας τους, αφού θα μπορούσαν να είναι θύματα εμπορίας προσώπων (δεν γνωρίζω τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρίσκονται σε αυτή τη θέση και η εμπορία προσώπων είναι αρκετά διαδεδομένη στη βιομηχανία του σεξ, ιδιαίτερα όσον αφορά τις γυναίκες και ειδικότερα στη χώρα που βρισκόμασταν). Ακόμα, τα δύο strip shows φετιχοποιούσαν τα σις γυναικεία και τα σις αντρικά σώματα, σε πλήρη συνάρτηση με όλα τα κυρίαρχα σεξιστικά στερεότυπα και πρότυπα της σις κανονικότητας κι ετεροκανονικότητας και αποθεώνοντας όλες τις νόρμες που επιβάλλονται από και μέσα στις πατριαρχικές κοινωνίες στις οποίες ζούμε. Είναι πραγματικότητα ότι τέτοιες εικόνες αποτελούν την κυρίαρχη κουλτούρα στις κοινωνίες μας. Εντούτοις, στη δική μου αντίληψη, οι ακτιβιστ@ των LGBTQ κοινοτήτων θα έπρεπε να εργαζόμαστε προς την αποδόμηση τέτοιων εικόνων κι αντιλήψεων και σίγουρα όχι να τις προωθούμε και να τις αναπαράγουμε ανάμεσά μας.
Τονίζω το γεγονός ότι τα strip shows παρουσίαζαν μόνο σις σώματα, αφού αυτά τα shows πλαισιώνονταν από ένα drag show, το οποίο έμοιαζε να είναι εκεί μόνο για σκοπούς κωμικής ανακούφισης. Το drug show δεν ήταν σε γλώσσα που μιλώ, αλλά, όπως κατάλαβα, σκοπός του ήταν να βγάλει γέλιο, ενώ τα strip shows είχαν έκδηλα σεξουαλικούς σκοπούς. Με άλλα λόγια, αυτό που κατάλαβα ήταν ότι το drag show είχε σκοπό τη διακωμώδηση, ενώ τα strip shows εστίαζαν αποκλειστικά στα σις σώματα. Θεωρώ ότι ένα τέτοιο σκηνικό αφαιρεί από τα τρανς άτομα οποιοδήποτε sexual agency. Το επιχείρημα ότι μία/ ένας drag performer δεν είναι κατ’ ανάγκη τρανς άτομο θεωρώ πως είναι εντελώς άσχετο εδώ, αφού, κατά τη διάρκεια του performance, @ drag performer αναλαμβάνει το ρόλο ενός τρανς ατόμου. Οι σεξουαλικότητες των τρανς ατόμων υπόκεινται διαρκώς σε αστυνόμευση μέσα από προσπάθειες διαγραφής και καθυπόταξής τους εντός των σις κανονιστικών και πατριαρχικών δομών των κοινωνιών στις οποίες ζούμε. Το όλο show φάνηκε να είναι σε πλήρη συμφωνία με αυτές τις δομές, οι οποίες απαιτούν από τα τρανς άτομα να διαχωρίσουν εντελώς τ@ εαυτ@ τους από κάθε έκφραση σεξουαλικότητας. Μια τέτοια απαίτηση αποτελεί βέβαια ένα μέσο προς την απανθρωποποίηση των τρανς ατόμων. Στη δική μου και πάλι αντίληψη, οι ακτιβιστ@ των LGBTQ κοινοτήτων πρέπει να εργάζονται προς την κατάρριψη τέτοιων καταπιεστικών δομών κι όχι να τις ενστερνίζονται και να τις αναπαράγουν.
Βρίσκω επίσης πολύ προβληματικό τον τρόπο που μια συμμετέχουσα του συνεδρίου ενσωματώθηκε χωρίς τη συναίνεσή της στο show. Ήταν ολοφάνερο ότι η ίδια ένιωθε τουλάχιστο άβολα με τη συμμετοχή της σε αυτό. Μια συμμετοχή, η οποία δεν αποτελούσε δική της απόφαση, αλλά που της επιβλήθηκε. Η έλλειψη συναίνεσης υποδηλώνει ότι αυτό υπήρξε πράξη σεξουαλικής παρενόχλησης ή ακόμα βιασμού. Και εφόσον δεν γνωρίζουμε τίποτα για την ύπαρξη ή όχι συναίνεσης εκ μέρους της γυναίκας performer, ο βιασμός μπορεί να είναι διπλός. Είναι βέβαιο ότι δεν υπήρξε συναίνεση εκ μέρους της συμμετέχουσας στο συνέδριο. Αλλά δε γνωρίζουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η performer εκτελούσε το show. Όπως αναφέρω και πιο πάνω, δεν γνωρίζουμε κατά πόσο αυτή είναι μια εργασία που η ίδια επέλεξε να κάνει, αφού θα μπορούσε να είναι θύμα εμπορίας προσώπων ή να υπόκειται σε άλλες συνθήκες εξαναγκασμού. Και το αναφέρω αυτό επειδή η εμπορία προσώπων και ο εξαναγκασμός είναι αρκετά διαδεδομένες πρακτικές εντός της βιομηχανίας του σεξ. Τέτοια ερωτήματα προκύπτουν κι από το γεγονός ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του performance της ήταν αρκετά ξεκάθαρο ότι η performer εκτελούσε οδηγίες (όπως να «περιποιηθεί» ιδιαίτερα τα μέλη του συνεδρίου, αφού η προσοχή της, όπως κι εκείνη των υπόλοιπων performers επικεντρωνόταν σε εμάς και καθόλου στα άλλα άτομα που βρίσκονταν στο χώρο) και ήταν ξεκάθαρο πως δεν ενεργούσε αυτόνομα.
Το γεγονός ότι το κοινό του show προερχόταν από ένα ακτιβιστικό κομμάτι της LGBTQ κοινότητας έκανε την όλη εμπειρία ακόμα πιο προβληματική για εμένα, εφόσον δεν υπήρξαν οποιεσδήποτε αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του show. Υπήρξαν άτομα που έδειξαν ενθουσιασμένα με και κατευχαριστήθηκαν το όλο show. Και κάποια άτομα ενώ φάνηκαν να ενοχλούνται, εντούτοις δεν αντέδρασαν και μετά συνέχισαν να διασκεδάζουν σαν να μην έτρεχε κάτι σημαντικό. Το κυρίως πρόβλημα για εμένα είναι ότι αυτά τα άτομα δεν είναι οποιαδήποτε LGBTQ άτομα, αλλά ακτβιστ@ της LGBTQ κοινότητας και με αυτή την ιδιότητα βρισκόμασταν εκεί.
Συζητώντας τα πιο πάνω με άλλ@ συμμετέχ@, πολλ@ αντέδρασαν με το επιχείρημα ότι τέτοια (strip) shows είναι ευρέως διαδεδομένα στη διασκέδαση κάποιων κουλτούρων κι ότι οι πολιτισμικές διαφορές κα τα έθιμα πρέπει να είναι πάντοτε σεβαστά. Εντούτοις, δεν θεωρώ ότι οποιαδήποτε έθιμα παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα ή/ και προωθούν βλαπτικά στερεότυπα πρέπει να γίνονται σεβαστά. Ακόμα, θεωρώ ότι τέτοια υπεραπλουστευμένα επιχειρήματα υποτιμούν συγκεκριμένες κουλτούρες, αφού εισηγούνται ότι κάποιες κουλτούρες είναι εγγενώς καταπιεστικές κι εγγενώς στηρίζουν διακρίσεις και ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα για αυτό.
Το όλο show στην αντίληψή μου προωθούσε την απανθρωποποίηση των sex workers (και ιδιαίτερα των γυναικών sex workers, αφού ο άντρας stripper είχε ένα πολύ μικρό ρόλο στο πρόγραμμα), προωθώντας την αντίληψη ότι αυτές είναι επανα-χρησιμοποιήσιμες, διαθέσιμες ως κενά αντικείμενα πάνω στα οποία οι λεσβιακές (αντί οι αντρικές, όπως στην κυρίαρχη κουλτούρα) φαντασιώσεις μπορούν να προβάλλονται και στις οποίες φαντασιώσεις δεν θα μπορούσε να παρεμβληθεί η δική τους σεξουαλικότητα και το δικό τους sexual agency, αφού αυτά φαίνεται να είναι ανύπαρκτα, όπως προστάζει η κυρίαρχη κουλτούρα με τις μυθικές απεικονίσεις μίας «θηλυκότητας» που είναι συνδεδεμένη με την υποτακτικότητα και την έλλειψη sexual agency από πλευράς των γυναικών. Προωθούσε επίσης την απανθρωποποίηση των τρανς ατόμων (και ειδικότερα των τρανς γυναικών, αφού @ drag performer ήταν drag queen), στερώντας τους οποιαδήποτε έκφραση σεξουαλικότητας και προβάλλοντάς τα ως καρικατούρες, σε αντίθεση με την έντονη σεξουαλικοποίηση που προβαλλόταν από τα strip shows από σις άτομα.
Δυστυχώς, ο σεξισμός και η κανονικότητα είναι τόσο καλά εμπεδωμένα στις πατριαρχικές κοινωνίες στις οποίες ζούμε που είναι κοινά γνωρίσματα ακόμα και μέσα στα κινήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και στους ριζοσπαστικούς χώρους. Για αυτό κι επιμένω τόσο πολύ σε αυτά τα θέματα. Δεν είναι εύκολο να εντοπίσουμε και να αποβάλουμε τις πατριαρχικές λογικές στις οποίες υποκείμεθα από τη γέννησή μας. Είναι όμως πολύ σημαντικό να δουλέψουμε και προς αυτή την κατεύθυνση, αν πιστεύουμε πραγματικά στη δημιουργία κοινωνιών που να είναι μη ιεραρχικές και να βασίζονται στην αυτονομία και την ελευθερία. Οι πατριαρχικές δομές, οι οποίες επεκτείνονται στις γλώσσες με τις οποίες επικοινωνούμε, στις προσωπικές μας σχέσεις, στη διασκέδαση και σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς των ζωών μας είναι βασική συνιστώσα της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής καταπίεσης. Αν δεν τις καταρρίψουμε, δεν θα μπορούμε ποτέ να δημιουργήσουμε πραγματικά ελεύθερες κοινωνίες. Τα θέματα που αφορούν τα φύλα, τις ταυτότητες φύλου και τις σεξουαλικότητες δεν μπορούν λοιπόν να αποκλείονται ή να αγνοούνται από τους αντισυστημικούς και ριζοσπαστικούς αγώνες, ούτε κι από τους αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και φυσικά δεν μπορούν να τυγχάνουν επιλεκτικής μεταχείρισης κι αντιμετώπισης από τα LGBTQIA κινήματα. Τα πολιτικά μας οράματα πρέπει να περιλαμβάνουν και την εξεύρεση εκφράσεων σε σχέση με τις σεξουαλικότητες και τις ταυτότητες φύλου έξω από τις στενές, πατριαρχικές, μισογυνιστικές, σις κανονικές κι ετεροκανονικές κατασκευές.